De discussie in Antwerpen rond de hoofddoek aan de balie begint hilarische trekjes te krijgen. Dat ligt niet enkel aan de houding van moslima’s zelf maar evengoed aan de wijze waarop politiek gereageerd wordt en de verslaggeving vanuit de media.

Nog even de feiten op een rijtje. Het Antwerps stadsbestuur vermeldt in het bestuursakkoord dat, gezien de diversiteit in levensbeschouwingen, ambtenaren die rechtstreeks in kontact komen met de burger voortaan uiterlijke tekenen van levensbeschouwing achterwege moeten laten.

Dat is niet naar de zin van een aantal moslimgroeperingen. Nog voor er van enig georganiseerd protest spraken was vermeldde De Standaard al in december 2006 het standpunt van een Salafistische organisatie. De stad zou in het bepalen van een maatregel die ook hoofddoeken betrof, beter eerst eens met hen komen praten. Begin 2007 is het dan zover. Enkele vrouwenorganisaties verenigen zich tot BOEH (Baas over Eigen Hoofd) en komen, uit protest tegen de clausule in het bestuursakkoord, samen op de Groenplaats.

In de berichtgeving over dit protest speelt de media een merkwaardige rol. Gezien het aantal vrouwen wat aanwezig was, in vergelijking tot het aantal vrouwen wat in het straatbeeld met hoofddoek rondloopt, was er goed nieuws. De meeste vrouwen leken de maatregel gewoon te aanvaarden. Slechts een beperkt aantal kwam voor dat protest opdagen, zeker in verhouding tot het hoge aantal vrouwen in het Antwerpse straatbeeld met hoofddoek. In tegenstelling tot de indruk die de media geeft, leeft er dus eigenlijk zo goed als geen protest onder moslima’s tegen het bestuursakkoord.

Dat is ook eenvoudig te verklaren. Binnen de Antwerpse moslimwereld bestaan veel subgroepen, met sterke onderlinge verschillen, maar ook gelijkenissen.

Een daarvan is hun geografische origine in het thuisland. De eerste migranten uit Marokko en Turkije waren vooral laaggeschoolden uit dorpen met een sterke volksislam. De meeste volgmigranten delen nog steeds die achtergrond wat gedeeltelijk hun sociaal en economisch zwakke situatie verklaart, en gezinnen die hier ontstonden houden vast aan de traditie en identiteit die ze hierop bouwden. Daarin is het gebruikelijk dat de man kostwinner is, vrouwen horen niet te werken. Zij doen het huishouden en zorgen voor de kinderen. Bij eerder traditionele subgroepen bestaat die mentaliteit nog steeds.

Binnen die groepen is er dan ook weinig belangstelling voor de beslissing van de stad die volgens de dames van BOEH vrouwen discrimineert op de arbeidsmarkt. Ze zijn toch al niet van plan om van die arbeidsmarkt deel uit te maken. Ze kiezen massaal voor traditionele vrouwenrollen en worden daarin vaak aangemoedigd.

Natuurlijk geldt dit niet voor iedere Antwerpse moslim. Er zijn evengoed moslima’s die wel werken. Daarbij wordt echter wel in belangrijke mate hun succes bepaald door opleiding en door hun vermogen om zich aan te passen aan bedrijfscultuur en verwachtingen van een werkgever versus levensbeschouwelijke overtuiging en eigen culturele achtergrond.

Jammer dat geen enkele fotograaf die op het Groenplaats-protest aanwezig was, het plaatje schoot van een eenzame Naima Lanji die buiten de gevormde kring van protesterende vrouwen met hoofddoek stond. Ze stak schil af. Dit gemeenteraadslid zonder haar hoofddoek sprak in wezen alle argumenten van de betogende vrouwen tegen.

Maar blijkbaar ontgaat dit niet enkel de dames zelf, maar ook de pers. Liever laten ze mevrouw Miri aan het woord; “Kerstbomen en paaseieren moeten verboden worden!” Alsof haar hoofddoek daar iets mee te maken heeft. Miri ziet niet dat ze met de guillotine van vrouwenrechten op haar hoofd, vooral blijk geeft niet eens te snappen waar dit over gaat. Het gaat over de vraag of zij terecht het standpunt inneemt dat, omdat zij vindt dat een hoofddoek moet, dit recht geldt voor altijd en overal, boven de verwachtingen van een diverse samenleving. Ze eist dat haar overtuiging voorrang heeft binnen de diversiteit van levensbeschouwingen van alle andere Antwerpenaren. Als daarvoor gekozen wordt, zullen we steeds ingrijpender onze maatschappij aan eisen zoals die van mevrouw Miri moeten aanpassen. En juist dat botst op protest van al wie de opvattingen van mevrouw Miri en zusters niet delen en dit in de toekomst ook niet van plan zijn.

Dat protest krijgt vorm, getuige de geplande betoging in Brussel op 11 oktober. Het is opvallend dat een organisatie zoals de AEL zonder moeite in de media kan zeggen dat het bij dit protest om extreem-rechts, racisme en haat tegen andere culturen en overtuigingen gaat. Dat is helemaal niet zo. Voor de meeste Vlamingen zijn mensen wel welkom, zolang hun cultuur niet de onze verdringt, of hun overtuiging niet inhoudt dat anderen die van hen achterwege moet laten.

Die eisen en uitlatingen zijn beledigend voor menige Antwerpenaar en Vlaming en getuigen van weinig bereidheid tot dialoog, laat staan zelfkritiek. Evenmin doen de opmerkingen  van Meryem  Kacar dit, die zelfs de kritische houding van Vlamingen vergelijkt met de holocaust en iedere vorm van kritiek afdoet als een simplistische perceptie. Dat is beledigend en stigmatiserend tegenover grote delen van de Vlaamse bevolking en dit soort uitspraken wordt door steeds minder mensen gepikt.

Het Antwerps stadsbestuur zou er goed aan doen eens te kijken naar de samenhang en netwerkvorming tussen vrouwen die georganiseerd opkomen voor hun recht op hoofddoek, steeds en overal, omdat het moet, en andere organisaties die dit eveneens hoog op de agenda hebben staan. Dat zou inzicht geven waar en vooral met wie men eigenlijk te maken heeft en waar dit voor staat. Die vraag is veel dringender dan de grootte van de hoofddoek die wel of niet toelaatbaar is. De huidige bandana-discussie is dan ook lachwekkend.

Die informatie over netwerkvorming van verenigingen met radicale standpunten zal het stadsbestuur niet krijgen via een of andere integratiedienst. Die informatie zullen ze moeten halen binnen de moskees en verenigingen die een beeld geven van de organisatie van subgroepen. En vooral bij ervaren veldwerkers, die vaak wel weten wie echt met integratie bezig is en wie slechts een eigen agenda nastreeft, daarbij geholpen door onwetende politici en gesteund door een media die politieke correctheid hoger draagt dan objectieve verslaggeving. Hopelijk kunt u er nog om lachen voor ook dit verboden wordt?
Misschien mogen glimlachjes dan nog wel... net als hele kleine paaseitjes en kerstbomen.